کانون وکلای دادگستری اصفهان - گزارش کارگاه آموزشی کارآموزان،19شهریور 94

کارگاه آموزشی کارآموزی۱۹/۶/۹۴
موضوع:دعوی خلع ید اعم از نحوه طرح دعوی، نحوه رسیدگی و صدورحکم و اجرای آن
سخنران: آقای دکتر کامران پورجوهری
روز پنجشنبه ۱۹/۶/۹۴ کارگاه آموزشی کارآموزی توسط جناب آقای دکتر کامران پورجوهری (وکیل محترم دادگستری و استاد دانشگاه) با موضوع «دعوی خلع ید اعم از نحوه طرح دعوی، نحوه رسیدگی و صدورحکم و اجرای آن» برگزار گردید. اهم مباحث مطروحه جهت دسترسی علاقمندان ارائه می گردد.
نکته ۱: دعوای خلع ید به معنای اعم آن به ۳ دسته از دعاوی تقسیم می‌شود:
۱- خلع ید به معنای اخص یا‌‌ همان دعوای مالکیت که طی آن مالک ملک، رفع تصرف دیگری را از ملک خود خواستار است.
۲- دعوای تخلیه ید که در آن مالکیت نداشتن خوانده بر ملک مورد نزاع و در مقابل، قانونی بودن تصرف خوانده بر آن مورد قبول طرفین دعوا است و خواهان ادعا می‌کند که ادامه تصرفات خوانده بر آن ملک، خلاف قرارداد یا قانون است و باید از آن رفع تصرف شود. بنابراین در دعوای خلع ید مبنای قراردادی بین خواهان و خوانده وجود دارد.
۳- دعوای تصرف که خود شامل دعاوی تصرف عدوانی، مزاحمت و ممانعت از حق مطرح است.
دعوای خلع ید در رابطه با اموال غیرمنقول مطرح می شود در خصوص اموال منقول باید دعوای استرداد را مطرح نمود. خواهان این دعوا باید مالک باشد. دعوای خلع ید فرع بر مالکیت است به این معنا که خواهان یا باید سند رسمی داشته و یا حکم قطعی مبنی بر اثبات مالکیت داشته باشد. در غیر این صورت دعوی وی رد خواهد شد. مالک ملک اگر سند عادی داشته باشد نمی تواند دعوای خلع ید را مطرح کند بلکه باید ابتدا دعوی الزام به انتقال را مطرح نموده و سپس به موجب حکم صادره می توان خلع ید را خواست.
نکته ۲: دعوی خلع ید با دعوی الزام به انتقال قابل جمع نیست.
نکته ۳: دعوی خلع ید با دعوی قلع و قمع بنا همزمان قابل جمع می باشد اما دعوی خلع ید و اثبات مالکیت همزمان قابل طرح نیست.
نکته ۴: گاهی ممکن است تصرفات افراد در ملک حالت مفروز داشته باشد اما دلیل مالکیت آن ها مشاعی باشد. به عنوان مثال فردی که مالک ۶ دانگ یک ملک بوده فوت می کند و ورثه او سند مشاعی به نسبت سهم خود نگرفته اند و تنها به استناد سند مالکیت مورث خود و با حصر وراثت دعوی خلع ید مطح می کنند – اخیراً قضات دادگاه تجدیدنظر بر این عقیده اند که هرچند به موجب مرگ، مالکیت به صورت قهری منتقل شده ولی ورثه باید سند مالکیت جداگانه بگیرند-
نکته ۵: اگر شخصی با اداره اوقاف قرارداد اجاره برای ۳ سال منعقد کند و دیگری ملک را تصرف نماید در این صورت باید علیه متصرف دعوی خلع ید را مطرح نمود و اداره اوقاف را نیز جل ثالث نمود.
نکته ۶: خلع ید مشاعی: به نظر می رسد که عنوان خلع ید مشاعی صحیح نمی باشد زیرا بحث مشاعی بودن خلع ید در ماده ۴۳ قانون اجرای احکام مدنی و در مقام مطرح است. در مقام اجرای حکم در اجرای احکام به مشاعی بودن یا نبودن توجه می شود (نه اینکه در رای دادگاه حکم به خلع ید مشاعی به استناد ماده ۴۳ قانون اجرای احکام داد):
ماده ۴۳: در مواردي كه حكم خلع يد عليه متصرف ملك مشاع به نفع مالك قسمتي از ملك مشاع صادر شده باشد از تمام ملك خلع يد مي‌شود،‌ولي تصرف محكوم‌له در ملك خلع يد شده مشمول مقررات املاك مشاعي است.
بنابراین خواسته دعوا خلع ید خوانده/خواندگان از میزان ... مالکیت نسبت به پلاک ثبتی می باشد چه تصرف خواهان و خواندگان مشاعی باشد و چه نباشد.
نکته۷: دعوی وضع ید : بسیاری معتقدند که چنین دعوایی وجود ندارد زیرا در هر دعوی خلع یدی ۲ جنبه وجود دارد: ۱- خلع ید از متصرف غیر مأذونه ۲- وضع ید مالک
در بحث املاک مشاعی ممکن است که خواهان تنها بخواهد که ید او نیز به همراه بقیه وضع شود و ببرون رفتن سایر مالکین که نتیجه وضع ید است را نخواهد در چنین صورتی به جای طرح دعوایی با عنوان وضع ید بهتر است که دعوی خلع ید را مطرح نمود تا همه مالکین از ملک بیرون بروند ولی سپس در مرحله اجرا برای وضع ید توافق کرد.
گزارش: شهرزاد علی پور
سردبیر : مهدی مزروعی