گزارش کارگاه آموزشی ۶آذرماه ۹۳
پاسخ به سئوالات درس حقوق مدنی اختباردوره ۳۱
کارگاه آموزشی كارآموزان محترم وكالت در تاريخ پنج شنبه ۶/۹/۹۳توسط آقای دکتر علیرضا فصیحی زاده عضو محترم کمیسیون کارآموزی و عضو محترم هیأت علمی دانشگاه برگزار شد.در ابتدا جناب آقایفرهاد رستم شیرازی، رئیس محترم کانون وکلای دادگستری اصفهان به پاسداشت هفته بسیج به ایراد سخن پرداختند و پس از آن آقای دکتر علیرضا فصیحی اقدامبه پاسخگویی به سوالات نمودند.اهم مباحث مطروحه به منظوردسترسی علاقمندان ارائه می شود:
- علی از فرزندش نرگس بیست میلیون تومان و ازمریم هشت قطعه سکه بهار آزادی طلبکار است که نرگس بابت دینش خودروی سمندش را نزد پدرش علی رهن گذارده است . مریم و نرگس دین یکدیگر را درقبال علی ضمانت می کنند و علی هم قبول می کند . حال پاسخ دهید
۱- آیا ضمان مریم و نرگس از یکدیگر صحیح است ؟
مقدمه: این که عقد ضمان در یک زمان اتفاق بیفتد یا این که در دو زمان واقع شود آثار متفاوتی دارد :
الف: در صورتی که عقد ضمان در یک زمان واقع شود: دو نفر ضامن یکدیگر شوند و مضمون عنه هم در یک زمان قبول ضمان کند و با این ۱قبول به هر دو ایجاب در یک لحظه پاسخ داده شود و عقد ضمان در یک زمان واقع می شود
ب)در صورتی که قبول در دو زمان حادث شود: با قبول اول عقد ضمان محقق می شود و نفر اول ضامن نفر دوم می شود لذا تنها یک عقد محقق می گردد و کسی که زودتر به ایجابش پاسخ داده شد، باید هم آنچه بر ذمه خودش است و هم آنچه بر ذمه نفر دوم بوده را بپردازد.
سوال به نحوی طرح شده که حاکی از یک زمانی بودن قبول است. در اینجا نرگس و مریم ایجاب ضمانت کرده اند اما تا زمانی که علی قبول نکرده عقد ضمان محقق نمی شود و علی می تواند با یک قبول به این دو ایجاب پاسخ دهد و به محض قبول او عقد ضمان محقق می شود.
- برفرض صحت عقد ضمان
۲- آیا نرگس می تواند سمند را به شخص ثالث بفروشد؟
برای پاسخ به این سوال باید بررسی کرد که آیا دین از بین رفته تا به تبع آن رهن هم از بین برود یا اینکه دین باقی است و تنها بحث انتقال دین مطرح است. در ضمان دین از بین نمی رود بحث انتقال دین مطرح است که با تبدیل تعهد و تبدیل دین از نظر ماهیت متفاوت است. در تبدیل تعهد بر خلاف انتقال دین، دین سابق از بین می رود و دین جدیدی ایجاد می شود در حالی که انتقال دین به معنای این است که دین با تمام ضمائم و متعلقاتش همچنان باقی است و فقط از ذمه یکی به ذمه دیگری منتقل شده است. لذا در فرض سوال چون با ضمان دین همچنان موجود است لذا به تبع آن رهن نیز باقی می ماند.
- اگر علی شخص ثالث را بابت سه میلیون تومان به مریم حواله دهد و او هم قبول کند ،
۳- آیا مریم می تواند به نرگس رجوع کند ؟ به چه مبلغ؟
ماده۷۱۰ قانون مدنی در این خصوص عنوان نموده که اگرضامن بارضایت مضمون له حواله کندبه کسی که دین رابدهد وآن شخص قبول نمایدمثل آناست که دین رااداکرده است وحق رجوع به مضمون عنه داردوهمچنین است حواله مضمون لهبعهده ضامن . بنابراین در فرض سوال چون علی ثالث را به مریم حواله داده و مریم نیز قبول کرده ، این امر به منزله پرداخت است لذا حق رجوع وجود دارد.(نکته: باید توجه نمود که اگر ضمان با اذن باشد حق رجوع وجود دارد والا حق رجوع وجود نخواهد داشت.)
۴- برفرض بقای رهن سمند ،آیا نرگس می تواند فک بخشی از رهن را درخواست کند ؟
ماده ۷۸۳ قانون مدنی در این خصوص عنوان نموده که اگرراهنمقداری ازدین رااداکندحق نداردمقداری ازرهن را مطالبه نمایدومرتهن می تواندتمام آنراتاتادیه کامل دین نگاهداردمگر اینکه بین راهن ومرتهن ترتیب دیگری مقررشده باشد. بنابراین در فرض سوال نرگس با پرداخت بخشی از دین نمی تواند تقاضای فک رهن نماید زیرا در عقد رهن کل دین در مقابل کل رهن قرار میگیرد و حتی اگر درصد زیادی از دین پرداخت شود همچنان رهن باقی است و نمی توان تقاضای فک بخشی از رهن را نمود.
۵- اگر علی ذمه ی مریم را به مبلغ شش میلیون تومان ابراء کند ، آیا مریم می تواند به نرگس مراجعه کند ؟ به چه مبلغ؟
ماده ۷۱۸ قانون مدنی در این خصوص عنوان نموده که هرگاه مضمون له ضامن راازدینابراءکندضامن ومضمون عنه هر دوبری می شوند.از آنجا که مبنای رجوع در عقد ضمان پرداخت ضامن و تحمل غرامت و خسارت است بنابراین در فرض سوال اگر مضمون له ذمه ضامن را بری کند چون ضامن پولی پرداخت نمی کند لذا متحمل خسارتی نیز نمی شود پس حق مراجعه به مضمون عنه را ندارد.
۶- آیا علی می تواند بابت تأخیر نرگس از تأدیه دین پیش از ضمان ، از مریم مطالبه خسارت کند ؟
خیر، چون وی دین را با مبلغ ۲۰ ملیون تومان ضامن شده و در موقع عقد از خسارت ذکری نشده و خسارت در قلمرو عقد ضمان قرار نگرفته است. از سوی دیگر در ماده ۵۲۲ قانون آیین دادرسی مدنی نیز در باب خسارت تقصیر مدیون شرط است در حالی که در اینجا ضامن بعد از تاخیر نرگس ضمانت کرده و تقصیری متحمل نشده است، لذا پاسخ سوال منفی می باشد.
۷- اگرعلی طلب خود را از دخترش نرگس به مریم هبه کند ، آیا هبه صحیح است ؟
خیر، هبه دین به خود مدیون پذیرفته می شود زیرا هر شخصی بر ذمه خود استبلا داشته و قبض هم محقق می گردد. اما هبه بر غیر مدیون صحیح نیست چون امکان قبض وجود ندارد و قبض نیز از شرایط صحت عقد هبه است.
۸- در صورتی که علی فوت کند و نرگس تنها وارثش باشد ،مطالبات نرگس و مریم از یکدیگر چگونه خواهد بود ؟
در فرض سوال وقتی نرگس ضامن مریم شد در واقع بدهی های او را برعهده گرفته و متحمل غرامت و خسارت شده است و با فوت پدرش بحث مالکیت فی الذمه مطرح می شود لذا می تواند به همان اندازه مطالبه کند.
گزارشگر: شهرزاد علی پور
