کارگاه آموزشی وكالت ۹/۱۱/۹۳
موضوع: پاسخ به سئوالات درس حقوق جزا اختباردوره ۳۱
کارگاه آموزشی وكالت در تاريخ پنج شنبه ۹/۱۱/۹۳ توسط آقای دکترمحمود مالمیر عضو محترم کمیسیون کارآموزی و عضو محترم هیأت علمی دانشگاه با موضوع پاسخ به سئوالات درس حقوق جزا اختباردوره ۳۱ و وضعیت ماده ۳ قانون وصول برخی از درآمد های دولت ... با توجه به مجازاتهای جایگزین حبس در قانون مجازات اسلامی برگزار شد . اهم مباحث مطروحه به منظوردسترسی علاقمندان ارائه می شود:
ماده ۲۹۰ قانون مجازات اسلامی مقرر می دارد «جنایت درموارد زیر عمدی محسوب می شود: الف – هرگاه مرتکب به انجام کاری قصد ایراد جنایت بر فرد یا افرادی معین یا فرد یا افرادی غیر معین از یک جمع را داشته باشد و در عمل نیز جنایت مقصود یا نظیر آن واقع شود، خواه کار ارتکابی نوعاً موجب وقوع آن جنایت یا نظیر آن بشود خواه نشود ...»
الف- در ماده مذکورمنظور قانونگذار از (ونظیرآن ) راتوضیح داده و با ذکرمثال هایی تشریح نمایید ؟
ب-با توجه به واژه (باانجام کاری) در این ماده قانونی آیا قتل عمد با ترک فعل محقق میگردد یا خیر؟
پاسخ مثبت و یا منفی خود را با ذکر مثال های روشن نمایید ؟
۲- آقای الف و خانم ب به قصد عمل زنا برهنه در آغوش هم بوده اند لیکن به دلیلی خارج از اراده آنان زنا محقق نمی گردد. استدلال نمایید اتهامات نامبردگان رابطه نامشروع تلقی میگردد یا شروع به زنا .چرا؟مجازات قانونی آنان چیست ؟
۳- آقای (د) مرتکب جرایم خیانت در امانت و کلاهبرداری ساده شده و در بازرسی از منزل وی مقداری مشروبات الکلی و آلات قمار نیز پیدا
می شود .با فرض اثبات جرایم پاسخ دهید :
الف- رأی دادگاه درخصوص این اتهامات چیست ؟
ب- در یک حالت فرضی دیگر و با فرض گذشت شاکی و با فرض اینکه دادگاه تصمیم به اعمال کیفیات مخففه گرفته مجازات وی را با تخفیف قانونی تعیین کنید .
ج- در یک حالت فرضی دیگر و با فرض وجود وضعیت خاص متهم و تصمیم دادگاه به اعمال تخفیف برای وی تعیین مجازات نمایید ؟
پاسخ سوال ۱:
قسمت اول: عبارت "ونظیر آن" در قانون مجازات ۱۳۹۲ آمده و در قانون قبلی ذکر نشده بود.بند الف ماده ۲۹۱ نیازمند احراز عنصر روانی است که کاری بسیار دشوار است به همین جهت دادگاه ها اغلب به بررسی قصد فعل (بند ۲) می پردازند و اگر فرد قصد فعل داشته و فعلش نیز نوعاً کشنده باشد جنایت را عمدی می دانند.
- یکی از مصادیق "و نظیر آن" مرگ مغزی است. در مرگ مغزی فرد از نظر حقوقی زنده تلقی می شود ولی از نظر جزایی مرده است.
- اگر فردی قصد کور کردن چشم راست کسی را دارد ولی چشم چپ کور شود مشمول "ونظیر آن" نمی شود. چون آنچه رخ داده قصد نشده و آنچه قصد شده رخ نداده پس رکن روانی مخدوش است و جنایت غیرعمدی و مستوجب دیه است.
- اگر جنایت اعلی قصد شود ولی جنایت مادون رخ دهد آنچه در اینجا ثابت است این است که قصد کشتن وجود داشته لذا جنایت واقع شده با قیاس اولویت به طریق اولی عمدی می باشد.
- اگر جنایت مادون قصد شود ولی جنایت اعلی رخ دهد (مثلا قصد قطع دست است ولی فرد کشته شد)، در اینجا مشمول عبارت "ونظیرآن" نمی شود و نمی توان به استناد بند الف قائل به عمدی بودن جنایت بود و باید بررسی کرد که آیا عمل نوعاً کشنده بوده یا خیر و آیا مشمول بند ب می شود یا نه.
قسمت دوم: اصولاً قتل عمد با ترک فعل نیز محقق می شود و نمی توان عبارت " انجام کاری" را حمل بر فعل دانست. البته تارک فعل باید وظیفه قانونی بر انجام آن فعل داشته و یا به موجب قراردادی انجام آن فعل را تقبل کرده باشد به عنوان مثال ماده ۲۹۵ قانون مجازات اسلامی بیان می کند :
ماده ۲۹۵- هرگاه كسي فعلي كه انجام آن را برعهده گرفته يا وظيفه خاصي را كه قانون بر عهده او گذاشته است، ترك كند و به سبب آن، جنايتي واقع شود، چنانچه توانايي انجام آن فعل را داشته باشد جنايت حاصل به او مستند ميشود و حسب مورد عمدي، شبه عمدي، يا خطاي محض است، مانند اين كه مادر يا دايه اي كه شير دادن را برعهده گرفته است، كودك را شير ندهد يا پزشك يا پرستار وظيفه قانوني خود را ترك كند.
پاسخ سوال ۲: هر دو جرم شروع زنا و رابطه نامشروع واقع شده لذا در اینجا بحث تعدد معنوی (مفادی) مطرح است و فقط مجازات اشد (شروع به زنا) قابل مجازات است.
در بحث تعدد باید به موارد زیر توجه داشت:
انواع تعدد:
۱- تعدد معنوی: ماده ۱۳۱ قانون مجازات اسلامی ۱۳۹۲ بیان می دارد در جرائم موجب تعزير هرگاه رفتار واحد، داراي عناوين مجرمانه متعدد باشد، مرتكب به مجازات اشد محكوم ميشود.
۲- تعدد مادی در جرایم تعزیری:
الف) اگر جرایم ارتکابی از درجه ۱ تا ۶ و تعداد آن ها ۲یا ۳ جرم باشد و مجازات جرایم متعدد دارای حداقل و حداکثر باشد: برای هریک از آن جرایم حداکثر مجازات قانونی مقرر حکم داده می شود و فقط مجازات اشد قابل اجرا است.
ب) اگر جرایم ارتکابی از درجه ۱ تا ۶ و تعداد آن ها ۲یا ۳ جرم باشد و مجازات جرایم متعدد فاقد حداقل و حداکثر باشد: تا یک چهارم مجازات مقرر قانونی به اصل آن اضافه می شود و فقط مجازات اشد قابل اجرا است.
ج) اگر جرایم ارتکابی از درجه ۱ تا ۶ و تعداد آن ها بیش از ۳ جرم باشدمجازات جرایم متعدد دارای حداقل و حداکثر باشد: برای هریک مجازاتی بیش از حداکثر مجازات مقرر قانونی تعیین می شود مشروط بر این که از حداکثر به اضافه نصف آن تجاوز نکند و فقط مجازات اشد قابل اجرا است.
د) اگر جرایم ارتکابی از درجه ۱ تا ۶ و تعداد آن ها بیش از ۳ جرم باشد مجازات جرایم متعدد فاقد حداقل و حداکثر باشد : تا یک دوم مجازات مقرر قانونی به اصل آن اضافه می شود و فقط مجازات اشد قابل اجرا است.
ه) اگر جرایم ارتکابی از درجه ۷ و ۸ باشند در این صورت با تعدد جرایم درجه ۷و ۸ با یکدیگر یا با سایر درجات مجازات ها جمع می شوند.
گزارش : شهرزاد علی پور
