جلسه کمیسیون کارآموزی۲۶/۶/۹۴
موضوع: نکات کاربردی در تنظیم اظهارنامه و تقدیم دادخواست
سخنران: دکتر علی شمسی
روز پنجشنبه ۲۶/۰۶/۱۳۹۴ کارگاه آموزشی کارآموزان وکالت توسط جناب آقای دکتر علی شمسی (وکیل محترم دادگستری و مدرس دانشگاه) با موضوع «نکات کاربردی در تنظیم و ارسال اظهارنامه و تقدیم دادخواست» در آمفی تئاتر کانون وکلای دادگستری استان اصفهان برگزار گردید. اهم مباحث مطروحه جهت دسترسی علاقمندان ارائه می گردد:
الف) اظهارنامه:
اظهار به معنای بیان داشتن و عنوان نمودن است. قانون آیین دادرسی مدنی در ماده ۱۵۶ به فرد حق می دهد تا قبل از اقامه دعوی به طور رسمی حق خود را مطالبه کند.
ماده ۱۵۶ قانون آیین دادرسی مدنی: هركس می تواند قبل از تقدیم دادخواست ، حق خود را به وسیله اظهارنامه ازدیگری مطالبه نماید ، مشروط براینكه موعد مطالبه رسیده باشد . بطور كلی هركس حق دارداظهاراتی راكه راجع به معاملات و تعهدات خود با دیگری است و بخواهد بطور رسمی به وی برساند ضمن اظهارنامه به طرف ابلاغ نماید.
اظهارنامه توسط اداره ثبت اسناد و املاك كشور یا دفاتر دادگاهها ابلاغ می شود
تبصره ـ اداره ثبت اسناد و دفتر دادگاهها می توانند از ابلاغ اظهارنامه هایی كه حاوی مطالب خلاف اخلاق و خارج از نزاكت باشد خودداری نمایند .
نکته۱: ارسال اظهارنامه اختیاری است مگر موارد ذیل:
۱- بند ۹ ماده ۱۴قانون روابط موجر و مستاجر :در موارد زیر موجر میتواند حسب مورد صدورحکم فسخ اجاره یا تخلیه را از دادگاه درخواست کند دادگاه ضمن‌حکم فسخ اجاره دستور تخلیه مورد اجاره را صادر می‌نماید و این‌حکم علیه مستاجر یا متصرف اجرا و محل تخلیه خواهد شد..... ۹) در صورتی که مستاجر در مهلت مقرر در ماده ۶ این قانون ازپرداخت مال‌الاجاره یا اجرت‌المثل خودداری نموده و با ابلاغ اخطاردفترخانه تنظیم‌کننده سند اجاره یا اظهارنامه (در موردی که‌اجاره‌نامه عادی بوده یا اجاره‌نامه‌ای در بین نباشد) ظرف ده روزقسط یا اقساط عقب افتاده را نپردازد. در این مورد اگر اجاره‌نامه‌رسمی باشد موجر میتواند از دفترخانه یا اجرای ثبت صدوراجرائیه بر تخلیه و وصول اجاره‌بها را درخواست نماید.
بنابراین صرف عدم پرداخت اجاره بها برای دستور تخلیه کافی نیست بلکه باید تاخیر شده باشد و اظهارنامه نیز ارسال شده باشد.
۲- قانون تملک آپارتمان ها مطالبه شارژ ساختمان توسط ساکنین را منوط به ارسال اظهارنامه می داند.
ماده ۱۰ مکرر - در صورت امتناع مالک یا استفاده کننده از پرداخت سهم خود از هزینه های مشترک از طرف مدیر یا هیئت مدیران وسیله اظهارنامه با ذکر مبلغ بدهی و صورت ریز آن مطالبه میشود.
هر گاه مالک یا استفاده کننده ظرف ده روز از تاریخ ابلاغ اظهار نامه سهم بدهی خود را نپردازد مدیر یا هیئت مدیران میتوانند به تشخیص خود و با توجه به امکانات از دادن خدمات مشترک از قبیل شوفاژ – تهویه مطبوع – آب گرم – برق – گاز و غیره با و خودداری کنند و درصورتیکه مالک و یا استفاده کننده همچنان اقدام به تصفیه حساب ننمایند اداره ثبت محل وقوع آپارتمان به تقاضای مدیر یا هیئت مدیران برای وضول وجه مزبور بر طبق اظهار نامه ابلاغ شده اجرائیه صادر خواهد کرد.
۳- قانون نحوه مطالبه دیون عادی مصوب ۱۳۳۹: برای گرفتن خسارت تاخیر تادیه باید اظهارنامه ارسال و از تاریخ اظهارنامه تاخیر تادیه محاسبه میشود
۴- ماده ۱۷۱ قانون آیین دادرسی مدنی : سرایدار ، خادم ، كارگر و بطور كلی هر امین دیگری ، چنانچه پس از ده روز از تاریخ ابلاغ اظهارنامه مالك یا ماذون از طرف مالك یا كسی كه حق مطالبه دارد مبنی بر مطالبه مال امانی ، از آن رفع تصرف ننماید ، متصرف عدوانی محسوب می شود .
۵- در بحث داوری و تعیین داور و الزام به معرفی داور
نکته۲ : پاسخ دادن به اظهارنامه باید همراه با مهارت بسیار زیادی باشد زیرا اقاریر مطرح شده در اظهارنامه به عنوان اماره در دادگاه علیه فرد استفاده می شود.
نکته۳ : اقرار در اظهارنامه در حکم اقرار در دادگاه نیست ولی میتواند به عنوان اماره برای قاضی علم آور باشد.
نکته۴: آیا وکیل دادگستری می تواند اظهارنامه تقدیم کند؟ ماده ۳۵ قانون آیین دادرسی مدنی بیان می کند: وكالت در دادگاهها شامل تمام اختیارات راجع به امر دادرسی است جز آنچه را كه موكل استثناء كرده باشد ، یا توكیل در آن خلاف شرع باشد لیكن در امور زیر باید اختیارات وكیل دروكالتنامه تصریح شود
۱ - وكالت راجع به اعتراض به رای ، تجدیدنظر ، فرجام خواهی و اعاده دادرسی
۲ - وكالت در مصالحه و سازش
۳ - وكالت در ادعای جعل یا انكار و تردید نسبت به سند طرف و استرداد سند
۴ - وكالت در تعیین جاعل
۵ - وكالت در ارجاع دعوا به داوری و تعیین داور
۶ - وكالت در توكیل
۷ - وكالت در تعیین مصدق و كارشناس
۸ - وكالت در دعوای خسارت
۹ - وكالت در استرداد دادخواست یا دعوا
۱۰ - وكالت در جلب شخص ثالث و دفاع از دعوای ثالث
۱۱ - وكالت در ورود شخص ثالث و دفاع از دعوای ورود ثالث
۱۲ - وكالت در دعوای متقابل و دفاع درقبال آن
۱۳ - وكالت در ادعای اعسار
۱۴ - وكالت در قبول یا رد سوگند
وکیل دادگستری میتواند اظهارنامه ارسال کند لیکن باید علاوه بر داشتن اختیار ارسال اظهارنامه و ابطال تمبر غیرمالی یک کپی از وکالتنامه را نیز ضمیمه اظهارنامه کند.
نکته ۵) مفاد اظهارنامه: مطالبه دین یا حق ، در خواست انجام کار، منع از انجام کار، تحویل یک مال
نکته ۶) پاسخ به اظهارنامه: هیچ الزامی برای پاسخ به اظهارنامه وجود ندارد و سکوت مخاطب اظهارنامه و صرف تحویل آن نشان دهنده قبول مفاد آن نیست برای پاسخ در همان زمان ابلاغ در همان قسمت مخصوص پاسخ، می توان پاسخ داد. در غیر این صورت یک فرم اظهارنامه تهیه و با موضوع پاسخ به اظهارنامه آن را جواب داد.
ب) تقدیم دادخواست:
سنگ بنای یک دادرسی صحیح دادخواست است.
نکته ۱) در مورد استرداد دادخواست بهتر است خود موکل اینکار را انجام دهد و در صورت لزوم وکیل با دست خط موکل یک نوشته مبنی بر رضایت او بر استرداد دادخواست از او گرفته و به دادگاه ارائه کند.
نکته۲) تعیین خوانده خیلی مهم است و بهتر است در تعداد خواندگان اصلا خساست نکرد.
نکته ۳) شرح خواسته مختصر و مفید باشد و موضع دفاعی را برای خوانده روشن نباید روشن کرد.
- شرایط قانونی دادخواست:
ماده ۵۱ قانون آیین دادرسی مدنی بیان می کند: دادخواست باید به زبان فارسی در روی برگهای چاپی مخصوص نوشته شده وحاوی نكات زیر باشد
۱ - نام ، نام خانوادگی ، نام پدر ، سن ، اقامتگاه و حتی الامكان شغل خواهان
تبصره - درصورتی كه دادخواست توسط وكیل تقدیم شود مشخصات وكیل نیز باید درج گردد
۲ - نام ، نام خانوادگی ، اقامتگاه و شغل خوانده
۳ - تعیین خواسته و بهای آن مگر آنكه تعیین بها ممكن نبوده و یا خواسته ، مالی نباشد
۴ - تعهدات و جهاتی كه به موجب آن خواهان خود را مستحق مطالبه می داند بطوری كه مقصودواضح و روشن باشد
۵ - آنچه كه خواهان از دادگاه درخواست دارد
۶ - ذكر ادله و وسایلی كه خواهان برای اثبات ادعای خود دارد ، ازاسناد و نوشتجات و اطلاع مطلعین و غیره ، ادله مثبته به ترتیب و واضح نوشته می شود و اگر دلیل ، گواهی گواه باشد ، خواهان باید اسامی و مشخصات و محل اقامت آنان را به طور صحیح معین كند
۷ - امضای دادخواست دهنده و درصورت عجز از امضاء ، اثر انگشت او
تبصره ۱ - اقامتگاه باید با تمام خصوصیات ازقبیل شهر و روستا و دهستان و خیابان به نحوی نوشته شود كه ابلاغ به سهولت ممكن باشد
تبصره ۲ ـ چنانچه خواهان یا خوانده شخص حقوقی باشد ، در دادخواست نام و اقامتگاه شخص حقوقی نوشته خواهد شد.
نکته۱ : براساس رویه حاکم اگر دادخواست در فرم چاپی مخصوص نباشد یا به زبان فارسی تنپیم نشده باشد و یاامضا نداشته باشد اصلا دادخواست محسوب نمی شود و قرار رد دادخواست صادر می شود.
نکته ۲) مشخصات خواهان: نام و نام خانوادگی(ترجیحاً با پسوند) و نام پدر ، سن ( برای تشخیص اهلیت و تشخیص صغیر بودن یا نبودن افراد)، شغل(شغل گاهی مهم است به عنوان مثال از شخص تاجردعوی اعسار پذیرفته نمی شود)، کد ملی(اکنون اجباری است)، اقامتگاه(آنچه که برای قانون ودادگاه مهم است اقامتگاه است و نه سکونتگاه. اگر خواهان اقامتگاه ننوشته باشد از موارد رد فوری دادخواست است).
نکته ۳) اگر خواهان بالغ نیست در ستون نام و مشخصات خواهان باید نام خودش را نوشت و اشاره شود که وی در تحت ولایت قهری می باشد.
نکته ۴: خوانده کسی است که حق خواهان را انکار یا تضییع کرده و یا به موجب قانون باید کاری را انجام دهد. دعوی بدون خوانده نداریم مگر موارد ذیل : ۱.تامین دلیل ۲. انحصار ورثه در صورتی که فقط یک وارث وجود داشته باشد ۳. امور حسبی ۴. طلاق توافقی
نکته ۴) شغل خوانده از این نظر اهمیت دارد که اگر دعوا علیه تاجر باشد باید به طرفیت اداره تصفیه یا مدیر تصفیه اقامه شود.
نکته ۵) اگر تعداد خواندگان در یک دعوا زیاد و غیر محصور باشد مفاد دادخواست باید آگهی شود و یک نسخه از دادخواست را باید به شخص یا اشخاصی که خواهان لو را معارض می داند ابلاغ شود این امر در ماده ۷۴ قانون آیین دادرسی مدنی بیان شده است:
ماده ۷۴ قانون آیین دادرسی مدنی: در دعاوی راجع به اهالی معین اعم از ده یا شهر یا بخشی از شهر كه عده آنهاغیرمحصور است علاوه بر آگهی مفاد دادخواست به شرح ماده قبل ، یك نسخه از دادخواست به شخص یا اشخاصی كه خواهان آنها را معارض خود معرفی می كند ابلاغ می شود .
نکته ۶)اگر تعداد خواندگان در یک دعوا زیاد ولی محصور باشد(مثلاً ۱۰۰ نفر باشد)، باید نام تمام خواندگان در دادخواست قید شود.
نکته ۷: دادخواست ثبت شده را به هیچ وجه نمیتوان تغییر داد فقط خواسته را آن هم با رعایت شرایط خاص می توان تغییر داد.
نکته ۸: اگر موکل شما خود وکیل چند نفر است باید وکالتنامه او دقیق مطالعه شود و ضمیمه دادخواست شود.
نکته ۹) اگر وکیل بخواهد از طرف شخص حقوقی طرح دعوا کند باید کسی که طبق اساسنامه مجوز طرح دعوا دارد به او وکالت دهد.
نکته ۱۰) تعیین خواسته یا بهای آن: تعیین خواسته و بهای آن در بحث صلاحیت دادگاه ها، قابلیت تجدیدنظرخواهی ، هزینه دادرسی و تمبر مالکیت وکیل موثر است.
تعیین بهای خواسته مربوط به دعاوی مالی است . خواسته مالی یا وجه نقد است یا مالی غیر وجه نقد. اگر خواسته وجه نقد باشد( چه پول رایج کشور چه ارز خارجی) احتیاجی به تقویم وجود ندارد.خواسته مالی غیر وجه نقدشامل اموال منقول و غیر منقول می شود که باید تقویم شوند البته درمورد دعاوی غیر منقول هزینه دادرسی بر اساس قیمت منطقه ای ارزیابی می شود.
در دعاوی غیرمنقول مانند خلع ید،الزام به تحویل اموال غیر منقول، ابطال سند اموال غیر منقول و ... بهایی که خواهان تقویم می کند از نظر صلاحیت دادگاه مناط اعتبار است اما بر اساس قیمت منطقه بندی باید هزینه دارسی پرداخت کرد.
نکته ۱۱) درمورد اموال منقول اگر خوانده به تقویم خواسته ایراد نمود و ایراد او در قابلیت تجدیدنظرخواهی او موثر باشد در این صورت برای ارزیابی آن کارشناس تعیین می شود.
گزارش : شهرزاد علی پور
سردبیر: مهدی مزروعی
